Goed voorbereid op vakantie gaan is belangrijk voor een geslaagde vakantie. Daarom hebben we praktische reisinformatie en tips voor Canada op één pagina verzameld. Mocht de informatie op deze pagina om de één of andere reden niet (helemaal) correct zijn volgens u, laat het dan weten via het contactformulier. We streven er uiteraard naar om de info op deze pagina altijd zo up-to-date mogelijk te houden. Soms is er sprake van lokale afwijkingen.
Een goede reisgids over Canada of een specifieke bestemming in Canada kan je vaak nog goede aanvullende informatie bieden. Let wel op dat de info actueel is. Informatie kan redelijk snel achterhaald of inaccuraat zijn. Als je over bepaalde zaken zekerheid wilt hebben kun je het beste vooraf contact opnemen met je accommodatie ter plaatse of je lokale reisagent.
Activiteiten en tours reserveren
Dankzij gespecialiseerde bedrijven zoals GetYourGuide en Tiqets kun je tours en activiteiten in Canada bekijken en reserveren. Zo ben jij zeker van jouw plaatsje tijdens je vakantie in Canada.
✅ gegarandeerde toegang / deelname
🎟️ skip-the-line tickets
📷 unieke ervaringen in Canada
💳 te reserveren zonder creditcard
activiteiten en tours in Canada via Tiqets
activiteiten en tours in Canada via GetYourGuide
Alarmnummers
In Canada bel je in geval van nood 911. Dit gratis noodnummer brengt je in contact met een operator die ervoor zorgt dat de juiste actie ondernomen wordt.
Alcohol
In Canada zijn er strenge wetten ten aanzien van alcohol. Zo mag je in Canada pas drinken vanaf je negentiende of achttiende verjaardag. Je mag zelfs geen bar binnen als je nog geen 18 of 19 jaar oud bent. De exacte leeftijdsgrens wordt per provincie of territorium bepaald. Met het gezin een bar bezoeken is ook niet toegestaan. Je ziet dan ook op plekken waar wel alcohol geschonken wordt en waar je wel met kinderen mag komen een vermelding dat families welkom zijn. Alcohol kopen kun je in de meeste provincies alleen maar in zogenaamde ‘liquor stores’. Een aantal provincies zijn wat minder streng aangaande de verkoop van alcohol. Dit soort wetten worden niet op landelijk niveau maar per provincie gemaakt. De minimumleeftijd om alcohol te kopen in een liquor store is ook hier weer 18 of 19 jaar. Er wordt zelfs aangegeven dat iedereen die jonger dan veertig jaar lijkt om een dubbele foto-ID gevraagd kan worden.
Alcohol op de openbare weg nuttigen is ook niet toegestaan. Je ziet hier dan ook bij menig picknick mensen uit een bruine zak drinken. Terrassen waar alcohol geschonken worden zijn niet toegankelijk vanaf de straat. Je moet langs binnen lopen om het terras op te kunnen.
Het maximaal toegestane alcoholpromillage in Canada is 0,5 promille (bestuurders onder de 22 jaar: 0,2 promille). Mocht je echter betrokken raken bij een ongeluk dan kan alcoholgebruik zich al snel tegen je keren. Beter is om in Canada helemaal geen alcohol te drinken voordat je gaat rijden.
Net als in de Verenigde Staten is het verboden om geopende flessen, blikjes of pakken met alcoholische drank in de cabine te hebben. Dat betekent in het geval van een camper dat je ook geen geopende flessen wijn in de koelkast mag hebben staan. Tevens is het verboden om in de camper alcohol te drinken als je rijdt of stilstaat. Dit geldt voor iedereen die in de camper aanwezig is. De wetten zijn in Canada zelfs zo streng dat er ook geen gesloten verpakking met alcohol op de voorstoelen of binnen handbereik van de bestuurder aanwezig mogen zijn.
Sommige campings hanteren een (tijdelijk) alcoholverbod. Dit staat vaak in de regels vermeld die op de reservering staan. Zo zijn er meerdere campings die rondom feestdagen een alcoholverbod hanteren. Dit komt voort uit het feit dat overmatig alcoholgebruik in het verleden regelmatig voor overlast en het overtreden van de regels veroorzaakte.
Belasting
De prijzen die je in winkels en op menukaarten ziet zijn exclusief belastingen (vergelijkbaar met onze BTW). Deze belasting bestaat uit 5% Goods and Services Tax (nationaal) en en variabele Provincial Sales Tax, die per provincie of territorium vastgesteld wordt. De provinciale tax ligt tussen de 0 en 10 procent, waardoor de totale belasting varieert van 5 tot 15 procent. Een aantal soorten goederen en diensten zijn vrijgesteld van belasting en voor aantal producten geldt een extra heffing zoals een liquor tax op alcoholische producten. Deze zie je ook zo op je restaurantrekening verschijnen.
Beren
In Canada leven redelijk veel beren in het wild. Naar schatting leven er in Canada ongeveer een half miljoen beren. De meest voorkomende beer is de zwarte beer, die overigens niet altijd zwart is. De zwarte beer komt voor in de kleuren zwart en verschillende tinten bruin. Er zijn zelfs bruine beren die wit zijn. Dit zijn dan overigens geen ijsberen. Een meer gevaarlijke soort is de grizzly beer. Deze soort is groter en zwaarder. Grizzlies die je vooral in British Columbia (60% van de populatie), het westen van Alberta (de Rocky Mountains), Northwest Territories, het noorden van Manitoba en het zuiden van Nanuvut. De derde soort is er eentje waar je als kampeerder niet zo gemakkelijk mee te maken zult krijgen is de ijsbeer. Deze leven vooral boven de poolcirkel.
Hoewel het zien van een beer in het natuurlijk voor velen bijzonder is, is het niet geheel ongevaarlijk. Als je te dicht in de buurt van een beer komt dan kan hij gevaarlijk worden. Een beer wordt pas een gevaar voor mensen als hij/zij zich bedreigd voelt. Mensenvlees behoort niet tot de primaire voedselbronnen van beren.
Belangrijk is om beren niet te laten schrikken en niet te dicht bij te komen. Hoe laat je een beer niet schrikken? Door geluid te maken, vooral als je je in de vrije natuur begeeft. Dat kan door te praten, door te zingen of door af en toe op een fluitje te blazen. Op het moment dat een beer in de gaten heeft dat er mensen in de buurt zijn zal hij er meestal voor zorgen dat hij weg is. Op het moment echter dat je hem ineens verrast en oog in oog met een beer staat dan kan hij onvoorspelbaar en agressief reageren.
Bosbranden
In de zomer is er kans op bosbranden. Met name in de westelijke provincies Alberta en British Columbia is het in de zomermaanden geregeld raak met bosbranden. Sommige zomers is er door extreme droogte zelfs kans dat er op tientallen plekken tegelijkertijd bosbranden in Canada plaatsvinden. Het risico op bosbranden wordt lokaal in vier niveau’s ingedeeld. Indien er een serieuze kans op bosbranden is dan geldt er vaak een verbod op (open) vuur op campings en in de parken. De ‘fire pits’ mogen dan niet gebruikt worden, dus dat betekent geen sfeervol kampvuur in de avond. Ook mogen er dan geen barbecues gebruikt worden die op houtskool gestookt worden.
Douane en documenten
Om Canada binnen te komen heb je een geldig paspoort nodig. Het paspoort moet geldig zijn tot na je terugreis uit Canada. Bij de immigratiebeambte worden je meestal enkele basisvragen gesteld (ze willen vooral weten wat je komt doen in Canada), waarna je als het goed is een stempel in je paspoort krijgt en door kunt lopen. In sommige gevallen willen ze een bewijs zien dat je Canada ook weer verlaat (een retourticket) of moet je aan kunnen tonen dat je over voldoende financiële middelen beschikt om voor jezelf te zorgen tijdens je verblijf in Canada.
Mocht je naar Canada willen reizen dan heb je als houder van een Nederlands paspoort (of ander EU-paspoort) een Electronic Travel Authorization (eTA) nodig. Deze elektronische toestemming moet je vooraf regelen. Een verstrekte eTA is vijf jaar geldig en je mag binnen deze vijf jaar meerdere keren Canada binnen op dezelfde eTA. De toelating is dus een zogenaamde ‘multiple entry’ toelating. Via https://www.canada.ca/en/immigration-refugees-citizenship/services/visit-canada/eta/apply.html kun je je eTA aanvragen. Naast een geldig paspoort heb je een geldig e-mailadres nodig en voor de betaling moet je een creditcard hebben. Wacht niet tot het laatste moment met het aanvragen van een eTA omdat er tijd nodig is om deze te verwerken. Het beste vraag je hem al aan op het moment dat je weet dat je naar Vancouver gaat reizen. Op die manier kun je het nooit vergeten.
Wil je gewoon in het Nederlands je eTA aanvragen of wil je met iDeal betalen in plaats van met een creditcard? Kies dan voor een Nederlandse verkoper van eTA’s voor Canada. Je betaalt dan wel een toeslag vanwege de verleende service. Hoeveel dat is, verschilt per aanbieder.
Je moet bij aankomst in Canada over een vooraf ingevulde douaneverklaring beschikken. De formulieren worden aan boord van het vliegveld al overhandigd, zodat je ze tijdens je vlucht al in kunt vullen.
Er geldt een beperking op de invoer van alcohol en tabak. Zo mag je slechts 1 liter sterke drank en 200 sigaretten of 50 sigaren of 200 gram tabak belastingvrij invoeren (minimum leeftijd 21 jaar).
Het invoeren van alle soorten drugs is strafbaar. Het invoeren van levensmiddelen (zowel vers als geconserveerd) is niet toegestaan, net als de invoer van planten en bepaalde medicijnen. Controleer daarom vooraf of je bepaalde medicijnen wel of niet mee mag nemen. Sommige medicijnen mogen alleen maar op doktersrecept meegenomen worden.
Drinkwater
In Canada kun je het leidingwater vrijwel overal zonder enige problemen gebruiken als drinkwater. Mocht er ergens water uit een kraan komen dat niet drinkbaar is, dan staat dat door middel van ‘no potable’ of ‘no drinking water’ aangeduid.
Elektriciteit
In Canada wordt net als in de Verenigde Staten een netspanning van 110-120 volt, 60 Hz wisselstroom gebruikt. Kijk daarom of de apparatuur die je gebruikt daarvoor geschikt is. Zo niet, dan heb je een transformator nodig. Wat je sowieso altijd nodig hebt is een adapter of wereldstekker. Dat komt omdat de stopcontacten en stekkers in Canada anders zijn dan in Nederland. Ze gebruiken de zogenaamde Amerikaanse stekkers en stopcontacten, waarbij de twee pinnen dichter bij elkaar zijn en plat zijn in plaats van rond.
Feestdagen
In Canada worden er enkele feestdagen gehouden, waarbij winkels, overheidsinstellingen, banken, scholen en musea gesloten kunnen zijn.
Dit zijn de feestdagen in die in heel Canada gevierd worden:
1 januari – Nieuwjaarsdag
In maart of april – Pasen
Maandag voor 25 mei – Victoria Day
1 juli – Canada Day
Eerste maandag in september – Labour Day
Tweede maandag in oktober – Thanksgiving
11 november – Remembrance Day
25 december – Kerstmis
26 december – Boxing Day (= Tweede Kerstdag)
Daarnaast zijn er nog een aantal feesten en feestdagen die alleen regionaal gevierd worden, zoals Islander Day op de derde maandag van februari op Prince Edward Island, Discovery Day op 24 juni in Newfoundland en Labrador en National Holiday of Québec (Fête nationale du Québec) in de provincie Québec.
Fooien
In Canada is het gebruikelijk om in de horeca een fooi van 15 tot 20 procent te betalen. De enige reden om dit niet te doen is als je vindt dat je echt slecht bediend bent. Je hoort dit dan ook aan te geven. Als je met creditcard betaalt dan kun je tijdens het betalingsproces de fooi ingeven. Dat kan zowel in procenten als in een bedrag. De procenten is de gemakkelijkste optie, want je hoeft zo immers zelf niet te rekenen en het voorkomt dat je teveel of te weinig fooi betaalt. In grote steden zoals Vancouver en Toronto is twintig procent vrij gangbaar, omdat het personeel dat werkzaam is in de horeca daar vaak ook met hogere (woon)lasten te maken hebben.
Voor taxichauffeurs en bij kappers geldt hetzelfde als voor de horeca: een fooi van 15 tot 20 procent over het totaalbedrag.
Mocht je in een hotel, motel of bed&breakfast verblijven, vergeet dan de kamermeisjes niet. De kamermeisjes geef je één tot twee Canadese dollars fooi per dag. Dat doe je door de fooi op het hoofdkussen te leggen voordat je de kamer verlaat. Kruiers die je koffers naar je hotelkamer verplaatsen geef je ongeveer een dollar per koffer of tas.
Onze auteur Patrick heeft een uitgebreid artikel geschreven over fooien geven op reis. Hier staat haarfijn uitgelegd hoe het zit met fooien op buitenlandse bestemmingen zoals Canada.
Geld
In Canada betaal je met de Canadese dollar. Vergis je niet, dit is niet dezelfde dollar waarmee je in de Verenigde Staten betaalt. Prijzen kunnen aangegeven staan met het $-teken, maar om verwarring te voorkomen met de Amerikaanse dollar wordt er ook Can$ of C$ gebruikt. Je ziet dit vooral op plekken die zeer dicht bij de Amerikaanse grens liggen.
Op veel plekken kun je met een creditcard betalen, waardoor je geen grote sommen aan contant geld nodig hebt. Ook de fooi bij een etentje of drankje kan per creditcard betaalt worden. Toch zul je er niet aan ontkomen om ook wat contant geld op zak te hebben. Er zijn plekken waar je niet met creditcard kunt betalen of waar een minimumbedrag voor creditcardbetalingen geldt. Ook op plekken waar je muntgeld nodig hebt (douches op campings, wasserettes) is contant geld handig.
Je kunt ervoor kiezen om al vanuit Nederland Canadese dollars mee te nemen. De wisselkoers die je dan betaalt kan minder gunstig zijn dan wanneer je in Canada bij een geldautomaat dollars opneemt van je rekening. Houd er rekening mee dat de meeste geldautomaten een kleine transactievergoeding rekenen, meestal iets van twee dollar of zo. Om met je Nederlandse bankpas in Canada geld op te kunnen nemen moet het betaalprofiel van je pas wel (tijdelijk) op wereldprofiel staan. Regel dit vooraf in Nederland indien het nodig is.
TIP: Wisselkoers berekenen en Canadese dollars bestellen
Wil je de huidige wisselkoers van de Canadese dollar ten opzichte van de euro berekenen? Gebruik dan de valutacalculator van GWK Travelex. Je ziet meteen hoeveel jouw euro waard is op reis. Je kunt via de site meteen je dollars bestellen, zodat je bij aankomst in Canada niet eerst op zoek hoeft te gaan naar een geldautomaat. Ook voorkom je de stress dat het te druk is bij de geldautomaat, er geen geld in zit of je bankpas geweigerd wordt. Een vervelend feit is dat geldautomaten bij opnames in het buitenland vaak beperkt zijn in het maximumbedrag dat je per dag op kunt nemen. Dat is meestal een equivalent van ongeveer 250 tot 350 euro.
Bereken hier de wisselkoers van de euro tegen de Canadese dollar en bestel je geld eventueel direct online
Gezondheid
Mocht je medische hulp nodig hebben, dan kun je je in een ziekenhuis melden bij de afdeling ‘emergencies’. Reken er wel op dat het betreden van een behandelkamer voor niet-Canadezen erg duur is. Dergelijke kosten moet je direct ter plaatse afrekenen. Dat kan contant of met creditcard. Vanwege de hoge prijs die hiervoor gerekend wordt, ontkom je eigenlijk niet aan een goede reisverzekering met uitgebreide dekking van medische kosten als je naar Canada reist.
Voor medicijnen en medische hulpmiddelen kun je terecht bij drugstores of zogenaamde pharmacies. Grote supermarkten hebben vaak hun eigen pharmacy, waarbij je ook medicijnen op recept kunt halen.
Internet
De tijd van internetcafés is in Canada vrijwel voorbij. Tegenwoordig kun je op veel plekken al dan niet gratis gebruik maken van draadloos internet via Wi-Fi-verbindingen. Veel campings bieden gratis wifi aan en ook in een groot aantal restaurants en bars kun je als gast online gaan. Ook een groot aantal supermarkten bieden hun winkelende klanten gratis internet via Wi-Fi aan. Vaak is dit signaal zo sterk dat je het voor de ingang van de supermarkt ook op kunt pikken.
Op de kampeerterreinen in nationale parken wordt over het algemeen geen Wi-Fi aangeboden. Er zijn daar ook redelijk wat plekken waar je geen dekking met je mobiele telefoon hebt. Op campings en parkeerterreinen waar wel Wi-Fi aangeboden wordt (en dat zijn er best veel) verschilt de kwaliteit van de internetverbinding flink. Op sommige plekken heb je op heel het terrein internetverbinding, terwijl je elders ervoor moet zorgen dat je binnen enkele tientallen meters van de receptie aanwezig bent.
Je kunt, mits je dekking van het mobiele netwerk hebt, natuurlijk ook gebruik maken van mobiel internet. Check wel vooraf wat de tarieven zijn voor mobiel internet in Canada met je Nederlandse abonnement. Kijk eventueel of een lokale SIM-kaart of een wereld-simkaart aanschaffen misschien voordeliger voor je is.
Insecten
In een land waar zoveel natuur te vinden is, komen ook veel insecten voor. Als toerist krijg je in de periode juni tot en met september in grote delen van Canada te maken met muggen. Deze kunnen steken, maar brengen geen tropische ziektes zoals malaria over. Vanaf juli laten wespen zich ook veelvuldig zien. Zolang je ze met rust laat zullen ze niet snel steken. In de loop van augustus neemt het aantal wespen dat je ziet toe en worden ze agressiever. Andere insecten die je ion Canada regelmatig aan zult treffen zijn vlinders, vliegen, mieren, kevers, bijen en allerlei soorten krekels. Vooral deze laatste soort is vaak opvallend luidruchtig aanwezig.
Metrieke stelsel
In tegenstelling tot de Verenigde Staten werkt men in Canada wel met het metrieke stelsel. Dat betekent dat afstanden in Canada in kilometers aangeduid worden, dat de snelheden in kilometers per uur aangeduid worden en dat je benzine of diesel gewoon in liters tankt. Een uitzondering is de lengte van campers. Die wordt door verhuurders in ‘feet’ aangeduid en ook bij de veerponten wordt de prijs berekend op basis van de lengte in ‘feet’.
Openingstijden winkels
Supermarkten en liquor stores zijn in Canada vaak zeven dagen per week geopend. Ze openen meestal vroeg in de ochtend (7 of 8 uur) en sluiten meestal pas ergens rond 21 of 22 uur ’s avonds. De normale winkels zijn in grote steden over het algemeen zes dagen per week geopend, maar in het centrum zijn redelijk wat winkels ook op zondagen open.
Prijsniveau
Gemiddeld genomen zijn de prijzen in Canada vergelijkbaar of iets goedkoper dan in West-Europese steden. Veel hangt af van de huidige wisselkoers tussen de euro en de Canadese dollar. Producten zoals brandstof, fastfood en sommige Noord-Amerikaanse kledingmerken zijn vaak goedkoper dan bij ons. Alcohol, zuivel en sigaretten zijn duurder dan in Nederland. Als je uit gaat eten dan is het ontbijt in verhouding vrij duur.
Roken
In Canada gaat men vrij ver met het anti-rookbeleid. Zo mag je in openbare gebouwen niet roken, maar biedt ook de horeca amper ruimte voor rokers. je mag in restaurants en bars alleen maar roken in daarvoor toegewezen rookruimtes. Er bestaan ook op straat rookvrije zones. Zo mag je vaak in een beperkte straal rondom gebouwen zoals ziekenhuizen vaak niet roken. Dit staat dan aangegeven door middel van borden. Om roken te ontmoedigen zijn de prijzen voor sigaretten hoog in Canada en de waarschuwingen op de pakjes sigaretten afschrikwekkend.
Taal
Canada kent twee officiële talen: Engels en Frans. In de praktijk wordt er in de provincie Québec hoofdzakelijk Frans gesproken en zijn de overige provincies vooral Engelstalig. In Canada worden ook Indiaanse- en Inuittalen gesproken. Daar zul je als toerist echter niet snel mee te maken krijgen.
Wat je als reiziger in Canada zult ervaren is dat men in de Franstalige gebieden vaak ook wel Engels spreekt, maar dat men in de Engelstalige gebieden vaak amper Frans spreekt.
Sta er overigens ook niet van te kijken als je een Canadees aantreft die redelijk Nederlands spreekt. Verspreid door Canada wonen er Nederlandse immigranten die hun moedertaal niet vergeten zijn.
Telefoneren naar Nederland
Als je naar Nederland wilt bellen dan kies je eerst 00131 of +31 voor het Nederlandse nummer dat je wilt bellen. Daar moet je dan wel de eerste 0 van af halen. Voor België is het 00132 of +32. Bellen met je mobiele telefoon kan redelijk duur zijn door de roamingkosten die je betaalt. Controleer daarom vooraf bij je provider wat het kost om in Canada te bellen. Aan het beantwoorden van telefoonoproepen zijn ook kosten verbonden.
Tijdsverschillen
Canada kent maar liefst zes tijdzones. In Newfoundland bedraagt het tijdsverschil met Nederland slechts 4,5 uur. In het westen van Canada, in het deel dat in de tijdzone ‘Pacific Time’ ligt, is het tijdsverschil 9 uur. Het is in Canada altijd vroeger dan in Nederland (en België).
Tijdzones:
Newfoundland Time: UTC -3:30 (wintertijd), UTC -2:30 (zomertijd).
Atlantic Time: UTC -4 (wintertijd), UTC -3 (zomertijd).
Eastern Time: UTC -5 (wintertijd), UTC -4 (zomertijd).
Central Time: UTC -6 (wintertijd), UTC -5 (zomertijd).
Mountain Time: UTC -7 (wintertijd), UTC -6 (zomertijd).
Pacific Time: UTC -8 (wintertijd), UTC -7 (zomertijd).
Tijdsverschil Canada met Nederland:
Newfoundland Time: 4,5 uur vroeger dan in Nederland.
Atlantic Time: 5 uur vroeger dan in Nederland.
Eastern Time: 6 uur vroeger dan in Nederland.
Central Time: 7 uur vroeger dan in Nederland.
Mountain Time: 8 uur vroeger dan in Nederland.
Pacific Time: 9 uur vroeger dan in Nederland.
Omdat men in grote delen van Canada ook een zomertijdregeling kent, gelden het tijdsverschillen zowel in de zomer als in de winter. In de provincie Saskatchewan en in sommige delen van de provincies British Columbia, Nunavut Territory, Quebec en Ontario gebruikt men geen zomertijd. Hier wordt het tijdsverschil tijdens de Nederlandse zomertijd dus 1 uur langer.
Er zijn echter nog meer uitzonderingen. Omdat de zomertijd in Canada iets eerder begint dan bij ons en de wintertijd een week later begint, zijn er twee periodes waarin het tijdsverschil tussen Vancouver en Nederland slechts 8 uur bedraagt. De eerste periode is tussen de tweede zondag van maart en de laatste zondag van maart, de tweede periode is de week tussen de laatste zondag van oktober en de eerste zondag van november.
Veiligheid
Op het gebied van veiligheid vormt de natuur een grotere bedreiging dan de mens. Criminaliteit komt in Canada veel minder voor dan in de meeste Europese landen. Vooral buiten de grote steden is de kans dat je als toerist met criminaliteit te maken krijgt erg klein. Toch moet je ook in Canada zorgvuldig omgaan met je spullen. Een camera of telefoon ergens argeloos laten slingeren kan ook in Canada tot diefstal leiden. Leg ook de waardevolle spullen in je camper uit het zicht, vooral als je de camper onbeheerd achterlaat. De laatste jaren lijken campers wat vaker prooi te zijn van gauwdieven.
Winterbanden
Op sommige wegen in Canada zijn winterbanden verplicht. Zo kun je tussen 1 oktober en 31 maart de Rocky Mountains niet ingaan zonder winterbanden (of zogenaamde 4-seizoenenbanden). In de noordelijke gebieden van Canada zijn winterbanden gedurende een groot deel van het jaar aan te raden. Wil je zekerheid hebben dat jouw camper goed uitgerust is, neem dan vooraf contact op met de verhuurder.
Zonkracht
Omdat Canada zuidelijker ligt dan veel mensen inschatten, kan men soms verrast worden door de kracht van de zon in de zomermaanden. Vooral in de meest zuidelijke gebieden van Canada kan de zon vrij fel zijn. Denk hierbij aan een vergelijkbare zonkracht als het zuidelijke deel van Frankrijk. Goed smeren en op tijd uit de zon is daarom ook voor Canada in de zomermaanden het advies. Let ook op in het late voorjaar en het vroege najaar.